Công tác đối ngoại nhân dân của Việt Nam là sự sáng tạo độc đáo của Đảng và Bác Hồ, là yếu tố quan trọng xuyên suốt trong tiến trình Cách mạng Việt Nam nhằm thưc hiện chiến lược “ Kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại”. Từ thực tiễn Cách mạng, Bác Hồ đã đúc kết chân lý “ Đoàn kết, đoàn kết, đại đoàn kết. Thành công, thành công, đại thành công”.
Bộ phận cấu thành trong mặt trận đối ngoại
Sinh thời, Chủ tịc Hồ Chí Minh luôn quan tâm đến việc mở rộng quan hệ quốc tế của Việt Nam, đồng thời tranh thủ sự ủng hộ của bạn bè quốc tế đối với cuộc đấu tranh chống xâm lược của nhân dân ta. Bác chỉ rõ “ Sức mạnh , sự vĩ đại và sự bền bỉ của nhân dân Việt Nam cơ bản là ở sự đoàn kết của nhân dân Việt Nam và sự ủng hộ của nhân dân thế giới…” Chính vì vậy, hoạt động đối ngoại nhân dân đã trở thành bộ phận quan trọng trong mặt trận ngoại giao nước nhà.
Sự phối hợp chặt chẽ giữa đối ngoại nhân dân với đối ngoại của Đảng và ngoại giao Nhà nước tạo thành sức mạnh tổng hợp của mặt trận đối ngoại. Công tác đối ngoại nhân dân có vai trò đột phá, củng cố cơ sở xã hội, nền tảng quần chúng cho quan hệ giữa các quốc gia, các dân tộc, góp phần quan trọng vào việc kiến tạo, củng cố môi trường hòa bình, tạo hình ảnh quốc tế của đất nước, góp phần quan trọng vào sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc trước đây và công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc ngày nay.
Không ngừng trưởng thành và phát triển
Việc xây dựng, củng cố và phát triển tổ chức làm công tác đối ngoại nhân dân luôn được Chủ tịch Hồ Chí Minh và các thế hệ lãnh đạo Đảng ta đặc biệt quan tâm chỉ đạo. Cho đến khi Cách mạng thánh Tám thành công, nước Việt nam Dân chủ Cộng hòa được thành lập (1945), hoạt động đối ngoại, vận động quốc tế của Đảng và nhân dân Việt Nam chủ yếu là hoạt động đối ngoại nhân dân. Sau ngày đất nước giành được độc lập, để bảo vệ tính hợp pháp của Chính quyền Cách mạng, Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng Chính phủ đã triển khai dồn dập các hoạt động ngoại giao, trong đó có ngoại giao nhân dân, khéo léo lợi dụng mâu thuẫn trong hàng ngũ đối phương và mâu thuẫn giữa các nước Đồng minh, từ đó có sách lược với từng đối tượng theo phương châm “ dĩ bất biến, ứng vạn biến”. Giai đoạn này, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ đạo thành lập và trực tiếp lãnh đạo các tổ chức đối ngoại nhân dân của Việt Nam như Hội Việt – Mỹ thân hữu ( năm 1945), Hội Việt – Trung hữu hảo ( năm 1946) và tiếp theo là Ủy ban bảo vệ hòa bình thế giới của Việt Nam ( năm 1950). Điều đó đã thể hiện tầm nhìn của Đảng và Bác Hồ về sức mạnh của tình đoàn kết quốc tế và tầm quan trọng của công tác đối ngoại nhân dân đối với Cách mạng Việt Nam.
Trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp, hoạt động đối ngoại nhân dân đã góp phần làm cho nhân dân thế giới hiểu được cuộc đấu tranh chính nghĩa của Việt Nam. Với sự phối hợp và giúp đỡ của các tổ chức hòa bình quốc tế và các quốc gia, trước hết là ở Pháp và các nước xã hội chủ nghĩa, hoạt động này đã góp phần vận động nhân dân nhiều nước ủng hộ cuộc kháng chiến của Việt Nam, đòi chấm dứt “ cuộc chiến tranh bẩn thỉu” của thực dân Pháp ở Đông Dương, tác động tích cực vào việc ký kết hiệp định Geneva năm 1054, chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam, Lào và Campuchia.
Trong suốt hai thập niên kháng chiến chống Mỹ, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo tập trung của Đảng, hoạt động đối ngoại nhân dân của hai miền Nam – Bắc đã được triển khai rộng khắp với nhiều hình thức đa dạng, có trọng điểm và sự phối hợp nhịp nhàng “ tuy hai mà một” tạo nên sức mạnh tổng hợp hai miền, góp phần hình thành trên thực tế một mặt trận rộng lớn của nhân dân thế giới đoàn kết với Việt Nam, phản đối Mỹ xâm lược. Ở nhiều nước đã hình thành nên những nhóm đoàn kết với Việt Nam. Ở mỗi khu vực đều có những mạng lưới đoàn kết với Việt Nam. Cả thế giới liên kết lại thành một phong trào mặt trận nhân dân thế giới đoàn kết với nhân dân Việt Nam, với nhiều nội dung và hình thức đấu tranh, hoạt động phong phú. Từ đây, tiếng nói ủng hộ Việt Nam, chống xâm lược Mỹ ngày càng mạnh mẽ, góp phần buộc Mỹ phải “xuống thang”, ký hiệp định Paris về chấm dứt chiến tranh và lập lại hòa bình ở Việt Nam năm 1973, tạo tiền đề quan trọng cho đại thắng mùa Xuân lịch sử năm 1975, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Có được sự ủng hộ lớn lao của nhân dân thế giới đối với Việt Nam như vậy là nhờ một phần quan trọng của công tác ngoại giao nói chung, trong đó có sự đóng góp tích cực đối ngoại nhân dân.
Bước vào thời kỳ Đổi mới, trước những biến động của tình hình thế giới, Đảng ta đã kịp thời có các biện pháp chỉ đạo để củng cố, tăng cường công tác đối ngoại nhân dân. Ngày 10/1/1992 Bộ Chính trị ( khóa VII) đã ra quyết định tách Liên hiệp các tổ chức hòa bình, đoàn kết, hữu nghị với nhân dân các nước của Việt Nam ( nay là Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam) từ Ban Đối ngoại Trung ương để trở thành một tổ chức chính trị - xã hội độc lập, chuyên trách về đối ngoại nhân dân, hoạt động trên các lĩnh vực hòa bình, đoàn kết, hữu nghị, vận động viện trợ nhân dân và làm đầu mối về công tác phi chính phủ nước ngoài. Nhiệm vụ và vai trò, vị trí của đối ngoại nhân dân được khẳng định rõ trong Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XI: “ Phối hợp chặt chẽ hoạt động đối ngoại của Đảng, ngoại giao Nhà nước và ngoại giao nhân dân; giữa ngoại giao chính trị với ngoại giao kinh tế và ngoại giao văn hóa ; giữa đối ngoại với quốc phòng, an ninh”.
Trải qua 65 năm hình thành và phát triển, dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự phối hợp chặt chẽ với đối ngoại Đảng và Nhà nước, ngoại giao nhân dân đã khẳng định được vị trí, vai trò trong công tác đối ngoại chung của đất nước, có nhiều đóng góp quan trọng cho sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Liên hiệp và các hội thành viên đã có những đóng góp to lớn trong việc tập hợp và hình thành mặt trận nhân dân thế giới đoàn kết, ủng hộ nhân dân Việt nam trong suốt thời kỳ đấu tranh giải phóng dân tộc; làm cầu nối và đột phá trong việc phá bao vây cấm vận và bình thường hóa quan hệ với các nước lớn thời kỳ sau chiến tranh; thúc đẩy việc mở rộng, đa dạng hóa quan hệ đối tác trong thời kỳ mở cửa và hội nhập quốc tế.
Mạng lưới rộng khắp, hoạt động đa dạng
Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam là tổ chức chính trị chuyên trách duy nhất thực hiện các hoạt động ngoại giao nhân dân trong thế trận đối ngoại của Đảng và Nhà nước ta, thực hiện thành công chính sách đối ngoại đa dạng hóa, đa phương hóa các quan hệ quốc tế và hội nhập quốc tế hiện nay.
Với một mạng lưới rộng khắp trên cả nước, Liên hiệp hiện có 109 tổ chức thành viên trong đó có 63 tổ chức ở Trung ương và 46 Liên hiệp địa phương. Ngoài ra, Liên hiệp cũng đã thiết lập được mạng lưới đối tác quốc tế gồm hàng nghìn các tổ chức và cá nhân tại các châu lục, đặc biệt là tại các địa bàn trọng điểm. Hoạt động của Liên hiệp tập trung vào việc thúc đẩy các hoạt động hòa bình, đoàn kết, hữu nghị và hợp tác nhân dân, trong đó có nhiều hoạt động lớn, quan trọng, có chiều sâu và tầm chiến lược, chú trọng hướng tới các địa bàn trọng điểm, có ý nghĩa chính trị cao và hiệu quả thiết thực. Công tác đền ơn đáp nghĩa với bạn bè quốc tế, vận động, hợp tác và đấu tranh chính trị được đẩy mạnh, góp phần nâng cao vị thế của Việt Nam, quảng bá hình ảnh và bảo vệ Việt Nam trên trường quốc tế; góp phần tích cực trong đấu tranh bảo vệ chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, biển đảo cuả đất nước; ủng hộ cuộc đấu tranh đòi công lý cho nạn nhân chất độc da cam, vận động quốc tế giúp khắc phục hậu quả bom mìn còn sót lại sau chiến tranh; đấu tranh trên các vấn đề dân chủ, nhân quyền, dân tộc, tôn giáo với các lực lượng thù địch.
Nhiều năm qua, Liên hiệp đã triển khai hiệu quả công tác vận động viện trợ và quản lý hoạt động của các tổ chức phi chính phủ nước ngoài tại Việt Nam. Từ năm 1992 đến nay, số viện trợ giải ngân đạt trên 3,5 tỷ USD, tập trung vào các lĩnh vực ưu tiên như khăc sphucj hậu quả chiến tranh, xóa đói giảm nghèo, xây dựng cơ sở hạ tầng y tế, giáo dục, giải quyết các vấn đề xã hội, phát triển kinh tế, bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên, cứu trợ khẩn cấp do thiên tai và tăng cường năng lực cho hội nhập… Trong các hoạt động đối ngoại chung của các tổ chức nhân dân Việt Nam,Liên hiệp đã chủ động phát huy được vai trò chủ đạo và nòng cốt, đồng thời tích cực hỗ trợ một số đoàn thể, tổ chức nhân dân khác trong hoạt động đối ngoại.
Trong thời kỳ đất nước chủ động và tích cực hội nhập sâu rộng với thế giới hiện nay, hoạt động và quan hệ đối ngoại nhân dân ngày càng được chú trọng, mở rộng ở tất cả các cấp, các lĩnh vực với các hình thức ngày càng đa dạng, kết nối trực tiếp với quốc tế. Thực hiện đường lối, chính sách đối ngoại chung của Đảng, công tác đối ngoại nhân dân của Liên hiệp không chỉ nhằm tăng cường đoàn kết quốc tế ủng hộ Việt Nam, góp phần vào việc tạo môi trường quốc tế thuận lợi cho sự phát triển của đất nước, bảo vệ độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ, củng cố hình ảnh, vị thế quốc tế của Việt Nam mà còn kiên quyết chống lại những hành động lợi dụng đối ngoại nhân dân xuyên tạc, kích động, chống phá nước ta.
Nguồn: Thế giới và Việt Nam