Sự ra đời của đô thị thông minh trên thế giới
Kỳ vọng về việc làm tốt hơn, cơ sở y tế, giáo dục và điều kiện sống tốt hơn dẫn đến sự gia tăng dân số đô thị và trở thành động lực cho tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, sự mở rộng nhanh chóng của các đô thị và tốc độ đô thị hóa đang gây ra áp lực cho cơ sở hạ tầng, môi trường và cơ cấu xã hội của các thành phố. Đô thị là nơi có mật độ dân cư cao nhất, tạo ra khoảng 70% lượng khí thải nhà kính và 60-80% tiêu thụ năng lượng toàn cầu.
Trong khi đó, công nghệ thông tin đã có những bước phát triển vượt bậc, ngày càng đóng một vai trò quan trọng để giải quyết các áp lực ngày càng lớn trong quản lý và cung cấp dịch vụ cho thành phố, giảm thiểu tác động xấu của các ngành công nghiệp lên môi trường sống qua các giải pháp giao thông thông minh, quản lý tiêu thụ nước, năng lượng và chất thải thông minh... Từ đó, “đô thị thông minh” được ra đời và phát triển.
Trên thế giới, có rất nhiều cách hiểu khác nhau về đô thị thông minh. Qua nhiều nghiên cứu thì các chuyên gia chỉ ra rằng, một thành phố chỉ thực sự thông minh khi hội tụ 3 yếu tố: Hạ tầng hiệu quả, phát triển bền vững và môi trường sống thân thiện; dựa trên 6 tiêu chí: Nền kinh tế thông minh, di chuyển thông minh, công dân thông minh, môi trường thông minh, quản lý điều hành thông minh và cuộc sống thông minh. Dù có đến 6 tiêu chí để xác định một thành phố thông minh, tuy nhiên, ngay cả trên thế giới, mỗi thành phố cũng lại xác định một hướng trọng tâm. Các nước châu Âu thường hướng tới môi trường xanh, tiết kiệm năng lượng, đặc biệt là các ứng dụng trong lĩnh vực giao thông thông minh. Các nước ở khu vực châu Á-Thái Bình Dương hướng nhiều hơn đến việc ứng dụng CNTT trong các lĩnh vực chính quyền điện tử, y tế, giao thông, giáo dục, quản lý đô thị...Nhiều quốc gia đã thành công trong việc xây dựng đô thị thông minh như thành phố London (Anh), Amsterdam (Hà Lan), San Francisco (Mỹ), Tokyo (Nhật Bản), Seoul (Hàn Quốc),…
Xây dựng đô thị thông minh tại Việt Nam
Ở nước ta, hiện có trên 830 đô thị, tỷ lệ đô thị hoá toàn quốc đạt 38,6%. Tăng trưởng kinh tế ở khu vực đô thị đạt tốc độ trung bình từ 12 - 15%, gấp 1,5 - 2 lần mặt bằng chung của cả nước. Các đô thị đang là trung tâm của hoạt động kinh tế xã hội, đồng thời cũng là trung tâm của đổi mới sáng tạo, giáo dục, thương mại và hội nhập quốc tế.
Xác định đô thị thông minh là xu thế tất yếu trong phát triển kinh tế - xã hội ngày 01/8/2018, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án phát triển đô thị thông minh bền vững Việt Nam giai đoạn 2018 - 2025 và định hướng đến năm 2030. Một số tỉnh, thành phố đã triển khai xây dựng Đề án Đô thị thông minh như Đà Nẵng (2014), Huế (2015), Quảng Ninh (2016), Thành phố Hồ Chí Minh (2016), huyện đảo Phú Quốc- Kiên Giang (2016), Thành phố Đà Lạt- Lâm Đồng (2016), Bình Dương (2016), Thanh Hóa (2016), HảiPhòng (2016), Vĩnh Phúc (2017), Thành phố Buôn Ma Thuột- Đăk Lăk (2017), (Thành phố Mỹ Tho- Tiền Giang (2017). Ngoài ra, với thị trường công nghệ thông tin - truyền thông ngày càng sôi động và phát triển mạnh mẽ, với các nhà đầu tư có tiềm lực, uy tín cả trong và ngoài nước như IBM, FPT, VNPT, Viettel, Cisco, Bkav….v.v, đã đặt ra nhiều sự lựa chọn, cơ hội đối với các địa phương tại Việt Nam trong việc hiện thực hóa mục tiêu xây dựng đô thị thông minh trong thời gian đến.
Có thể nói, việc xây dựng đô thị thông minh là hết sức cần thiết đối với các
đô thị tại Việt Nam hiện nay, xuất phát từ lợi ích trước mắt cũng như mục
tiêu phát triển lâu dài, nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của đô thị trong
thời đại toàn cầu hóa, đồng thời đáp ứng yêu cầu đòi hỏi của người dân về
một môi trường sống thuận lợi, an toàn, tiết kiệm hơn...
Phú Thọ với xu hướng xây dựng đô thị thông minh
Năm 2017, Phú Thọ là địa phương thứ 8 kí thỏa thuận hợp tác thực hiện xây dựng đô thị thông minh tại thành phố Việt Trì với Tập đoàn Viettel, tập trung vào các lĩnh vực như Y tế, Giáo dục, Hành chính công và Du lịch gắn với thành phố lễ hội. Hiện dự án đô thị thông minh thành phố Việt Trì đã hoàn thành 2 hợp phần. Trong đó, hợp phần 1 tiếp nhận gói tài trợ 3 tỷ đồng với hệ thống màn hình cỡ lớn, thiết bị máy tính, máy chủ dữ liệu, hạ tầng Trung tâm giám sát điều hành; hợp phần 2 có tổng mức đầu tư 14,4 tỷ đồng gồm hệ thống camera an ninh - trật tự đô thị, với 200 camera giám sát, lắp đặt tại 91 vị trí giúp phát hiện vi phạm trật tự an toàn giao thông trên các trục đường chính của thành phố. Hệ thống này là cơ sở để lực lượng chức năng giải quyết các vụ việc liên quan đến an ninh, trật tự, giao thông một cách nhanh chóng, chính xác, hiệu quả, tăng cường quản lý đô thị, vệ sinh môi trường. Từ đó, người dân nâng cao ý thức chấp hành quy định của pháp luật và từng bước xây dựng đô thị thông minh trên địa bàn thành phố.
Bên cạnh đó, Hệ thống Cổng dịch vụ công và Một cửa điện tử do VNPT tham mưu xây dựng cho tỉnh Phú Thọ đã được người dân và doanh nghiệp đánh giá cao. Hệ thống hoạt động ổn định, góp phần giải quyết hồ sơ, thủ tục hành chính của người dân và doanh nghiệp được thông suốt. Mặt khác, để tạo nền tảng cho một thành phố thông minh, tỉnh Phú Thọ đặt trọng tâm vào việc xây dựng chính quyền điện tử, triển khai đồng bộ Hệ thống phần mềm quản lý văn bản điều hành (VNPT-Office) trong các cơ quan nhà nước của tỉnh, qua đó hướng tới mục tiêu cung cấp dịch vụ công nhanh hơn, hiệu quả hơn, đồng thời thúc đẩy sự tương tác giữa người dân, doanh nghiệp và các cơ quan quản lý Nhà nước của tỉnh.
Việc xây dựng, triển khai các dịch vụ thông minh nói riêng và đô thị thông minh nói chung là một quá trình rất phức tạp và dài hạn, đòi hỏi sự tham gia của rất nhiều thành phần trong xã hội, nhiều lực lượng chuyên trách, sự đồng lòng, quyết tâm các các cấp lãnh đạo trong tỉnh cũng như toàn thể người dân, doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh. Đây cũng là cơ hội để tỉnh tận dụng khoa học công nghệ nhằm không chỉ giải quyết những vấn đề trước mắt, mà còn nắm bắt thời cơ bứt phá phát triển kinh tế bền vững, phù hợp với định hướng xây dựng thành phố Việt Trì trở thành đô thị thông minh trong thời gian tới./.
Trần Quyết Chiến
Phó giám đốc Sở Ngoại vụ